Vino se u župskom kraju pije više od 3.000 godina, a proizvodi najkasnije od 12. veka. U Muzeju vinarstva i vinogradarstva u Aleksandrovcu čuvaju dragocene eksponate koji svedoče o tome. Zapis velikog župana Stefana Nemanje, koji je 1196. godine poklonio vinogradarska sela manastiru Studenica, jedan je od najvernijih dokaza vinskog nasleđa.
– Tragovi poljoprivrede u Župi stari su 7.000 godina, ali samo vinarstvo i vinogradarstvo takođe imaju milenijumsku tradiciju – ističe Gvozden Đolić, direktor Muzeja vinarstva i vinogradarstva. – I zgrada u kojoj se nalazi muzej ima posebnu istoriju. Tu je 20-ih godina otvorena Vinodeljsko-voćarska škola, čiji su naslednici u Poljoprivrednoj školi “Sveti Trifun”. Još uvek imamo njihov podrum sa bogatom vinotekom i ogledni zasad.
Starinske alatke, muljače, vage, burad, prese, kazani deo su muzejske kolekcije. Tu su i fotografije prvih enologa i podrumara, njihove sveske i knjige iz kojih je svojevremeno učio i akademik Dobrica Ćosić, rođen u trsteničkom selu Velika Drenova. Požutele stranice narudžbenica i popisa, još od formiranja Lozno-voćnog rasadnika 20-ih godina prošlog veka, pokazuju koliko su Župljani bili domišljati trgovci.
– Muzej smo osnovali 2000. godine kako bismo na jednom mestu imali dokaze o tradiciji, jer naše vinogorje sa 3.000 hektara najveće je u zemlji, a od tih zasada prave se vrhunska vina i vina sa zaštićenim geografskim poreklom – pričaju kustosi.
Posebno muzejsko mesto imaju istorijati i vina 19 aleksandrovačkih porodica. Među njima su i Rajkovići iz sela Gornje Zleginje, koji su 1933. godine snabdevali kraljevsku porodicu najkvalitetnijim sortama. Braći Rajković prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević i princeza Katarina 2009. potvrdili su status porodice kao “dvorskih liferanata”.
– Pisani podaci o našoj tradiciji datiraju još iz 1834. kada je u Srbiji prvi put sproveden popis, mada se u porodici i 18. vek spominje kao početak – priča Dragomir Rajković, profesor geografije i strastveni proizvođač vina. – Pohvalnicu koju je naš predak Miloš Rajković primio od Aleksandra Prvog Karađorđevića 1933. za vino od autohtone sorte grožđa “rskavac”, čuvamo u originalu.
Ivkovići, na primer, već 500 godina proizvode vina i još uvek čuvaju pasoš čukundede Jovana iz 1865. godine, kome se dozvoljava da pićem trguje sa Austrougarskom. A potomci Zdravkovića iz Vinarije “Budimir” imaju zahvalnicu kralja Milana iz 1878. godine upućenu Živadinu Zdravković iz Velikog Borja, koji je srpske ratnike pre okršaja sa Osmanlijama darivao vinom.
Budimir Zdravković (80), jedan od najstarijih vinara, ističe da vina prave po starim receptima, ali sa modernom tehnologijom.
– U dedino znanje se ne mešamo, ali pomažemo u berbama i promociji vina – kaže unuka Jovana Antović, koja se sa sestrom Aleksandrom posvetila brendu Vinarije “Budimir”.
Oko 50 porodičnih vinarija radi u „srpskoj Šampanji“, kako je 1904. godine ovaj kraj nazvao francuski konzul Deko. Samo iz malih aleksandrovačkih vinarija godišnje se “natoči” oko 20 vagona vina, koja dospevaju na trpeze Evrope, SAD, Azije. Ekskluzivne degustacije neke od probranih vina moguće su i u muzeju.
Novosti
