U Srbiji godišnje nastane od 80 do 250 hiljada tona sporednih proizvoda životinjskog porekla, od čega od 17 do 25 hiljada tona uginulih životinja. Samo 20% ovih proizvoda se tretira na neki od zakonom predviđenih načina, dok se ostatak odlaže na neodgovarajućim mestima
Onlajn edukaciju na temu “Bezbednost hrane, veterinarska i fitosanitarna politika” udruženje Mladi poljoprivrednici Srbije organizovalo je 19. i 20. aprila u okviru programa jačanja kapaciteta civilnog društva kroz grupne treninge EU resurs centra. U okviru edukacije obrađene su teme koje se tiču bezbednosti hrane, fitosanitarne i veterinarske politike. Između ostalog, polaznicima treninga prezentovan je i Program obuke za upravljanje sporednim proizvodima životinjskog porekla.
Prema rečima Dejana Maksimovića iz Ekološkog centra Stanište Vršac, u Srbiji godišnje nastane od 80 do 250 hiljada tona sporednih proizvoda životinjskog porekla, od čega od 17 do 25 hiljada tona uginulih životinja. Samo 20% ovih proizvoda se tretira na neki od zakonom predviđenih načina, dok se ostatak odlaže na neodgovarajućim mestima.
Ukoliko se ne tretiraju na pravi način, ovi proizvodi mogu izazvati zdravstvene probleme, naročito kada su u pitanju zoonoze – zarazne bolesti životinja od kojih mogu oboleti i ljudi. Takođe, nanose štete u stočarstvu, i zbog toga što su ovi proizvodi visoko-kalorična biomasa, ali štete i životnoj sredini.
Tranziciono iskustvo drugih država upozorava da samo 3–5% subjekata (uglavnom oni najveći) ”preživi” usaglašavanje sa propisima EU. Struktura je u celoj Srbiji nepovoljna – postoji veliki broj malih proizvođača, koji ne mogu sami da ispune uslove za neškodljivo odlaganje ovih proizvoda.
Međutim, prema Maksimovićevim rečima, ne treba posmatrati tretiranje sporednih proizvoda životinjskog porekla kao nov trošak, već kao novu priliku za proizvođače i prerađivače.
Kafilerije za preradu ovih proizvoda u funkciji su u Inđiji, u Ćupriji i u Bačkoj Topoli. Međuobjekata za sakupljanje SPŽP na regionalnom nivou je potrebno od 16 do 18, trenutno postoje i rade samo dva – u Vršcu i u Kikindi, izgrađen je jedan u Smederevu, u završnoj fazi izgradnje je u Sjenici, u pripremi za izgradnju u Subotici, Somboru i Čajetini. U međuobjektu ne postoji tretman, obavlja se samo sakupljanje, privremeno skladištenje i otpremanje SPŽP u kafileriju na konačnu preradu.
Prema Programu za unapređenje upravljanja sporednim proizvodima životinjskog porekla za period 2020. – 2024. godine potrebno je izgraditi najmanje 10 dodatnih međuobjekata, na područjima na kojima se očekuje najveća količina ovih proizvoda, sa tendencijom razvoja mreže, prema potrebama.
Foto: Dejan Maksimović
