Iako proizvođači i uvoznici koji na domaće tržište stavljaju u promet proizvode čija ambalaža nakon upotrebe postaje otpad plaćaju najnižu eko-taksu u regionu, sistem primarne selekcije otpada u Srbiji još nije zaživeo zbog nedostatka finansijskih sredstava, upozorili su iz srpskog Udruženja reciklera.
Predstavnici tog udruženja smatraju da je niska cena naknade za sve vrste ambalažnog otpada jedan od uzroka što sistem primarne selekcije u Srbiji nije zaživeo.
U skladu sa standardima Evorpske unije u Srbiji je, Zakonom o upravljanju otpadom i Zakonom o ambalaži i amabalažnom otpadu usvojenim 2009. godine, definisan princip produžene odgovornosti proizvođača.
Time je na sve privredne subjekte, koji na tržište Srbije plasiraju proizvode čija ambalaža nakon upotrebe postaje otpad, preneta obaveza da finansiraju sakupljanje i ponovno iskorišćenje ambalažnog otpada u skladu sa nacionalnim ciljevima propisanim od strane Vlade Srbije.
Po uzoru na neke od evropskih zemalja, Srbija je omogućila obveznicima plaćanja da se samoorganizuju kroz operatere sistema upravljanja ambalažnim otpadom čiji je zadatak da od svojih članica i osnivača naplate eko-taksu i ulože je u razvoj sistema upravljanja ambalažnim otpadom.
Udruženje reciklera upozorava da su i nakon pet godina efekti ovakvog sistema slabi i da gotovo ni u jednoj opštini u Srbiji nije potpuno razvijen sistem odvojenog sakupljanja ambalažnog otpada za reciklažu.
Jedan od razloga je i taj što zagađivači u Srbiji za zbrinjavanje ambalažnog otpada plaćaju ubedljivo najniže naknade u regionu, ali i šire.
Prema podacima objavljenim na sajtu Pro Europe (krovne organizacije koju čine operateri sistema za upravljanje ambalažnim otpadom iz 31 države Evrope) u Srbiji za plasman jedne tone otpadnog kartona zagađivači plaćaju samo 5,86 evra, što je i nekoliko puta manje nego u susednim državama.
Primera radi po toni u Bosni i Hercegovini se dobija 12,78 evra, u Rumuniji 12,43 evra, Bugarskoj 56 evra, Makedoniji 18,20 evra.
U Hrvatskoj i Sloveniji visina eko takse za otpadni karton je čak 48,87 evra, odnosno 57 evra.
Slično je i sa PET ambalažom koja zapreminski zauzima i do 30 odsto prostora na deponijama, a za čiji plasman obveznici plaćanja naknade u Srbiji moraju da izdvoje 10,89 evra po toni, odnosno samo pet para po prosečnoj PET boci od jednog litra.
U Rumuniji je visina naknade 28,42 evra, BiH 17,89 evra, Makedoniji 22,10 evra, Sloveniji 112 evra, a u Hrvatskoj u kojoj je uspostavljen depozit sistem 53,43 evra.
U Srbiji, osim Sekopaka koji je članica organizacije Pro Europe, registrovano je još pet operatera sistema, a visine naknade u njihovom sistemu su značajno niže nego u regionu.
Udruženje reciklera Srbije smatra da je niska cena naknade za sve vrste ambalažnog otpada jedan od uzroka što sistem primarne selekcije u Srbiji nije zaživeo.
Takođe smatraju da su troškovi razvoja sakupljačke infrastrukture koju čine namenski kontejneri u koje građani odlažu otpad za reciklažu, vozila, sortirnice, prese za baliranje otpada veliki, a dosadašnja ulaganja nedovoljna.
Posledica toga je da, iako Srbija za pojedine vrste otpada kao što su papir i plastika ima značajne kapacitete u reciklažnoj industriji, nema dovoljno sirovine za preradu.
Iz tog razloga industrija reciklaže otpadnog kartona i papira je primorana da uvozi otpad iz okruženja, a fabrike za reciklažu plastike posluju sa manje od 50 odsto popunjenosti kapaciteta, čime je ugrožen njihov dalji razvoj, upozoravaju iz Udruženja.
Inače, ranije je najavljeno donošenje Uredbe o utvrdivanju plana smanjenja ambalažnog otpada za period 2015-2019. godine kojom se predviđa da u tom periodu, odnosno ponovno iskorisčenje ambalažnog otpada do 2019. godine dostigne 60 odsto, a reciklaža 50 odsto, što su standardi i u većini drugih zemalja.
Tanjug
